استیبل کوینها (Stablecoins)، یه نوع ارزهای دیجیتالن که قیمت ثابتی دارن ، یعنی قیمت این ارزها در شرایط مختلف ثابته و مثل بقیه ارزهای دیجیتال دچار نوسان نمی‌شن.
بعضی از استیبل کوین‌های معروف مثل تتر برای اینکه ثبات قیمت داشته باشن ، از یه ارز فیات (پول رایج) مثل دلار آمریکا برای پشتوانه استفاده می‌کن. همین باعث شده که خیلی از مردم فکر کنن همه استیبل کوینها با پشتوانه ارزهای فیات تولید میشن ؛ در صورتی که ما الان استیبل کوین طلا هم داریم؛ ارز دیجیتالی که قیمتش همیشه با قیمت جهانی طلا برابره.
برای ثابت نگ داشتن قیمت استیبل کوین ها از روش های مختلفی استفاده میشه .کاربرد این ارزها مثل ارزهای با ثبات فیات برای ارزهای دیجیتاله و امنیت، سرعت بالا و هزینه کم تراکنشه .
اصن استیبل کوینها برای این به وجود اومدن که تأثیر نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتال رو تو معاملات به حداقل برسونن و یه پل ارتباطی باشن بین مؤسسات مالی و سرمایه‌گذاری ؛ اما الان اونا تلاش می‌کنن تا تو حوزه امور مالی غیرمتمرکز و بانکداری معمولی هم راه باز کنن، هزینه‌های پرداخت و حجم فشار اونا رو کم کنن.
یه فکر اشتباه درمورد استیبل کوینها ، ثابت‌بودن ارزش اونا نسبت به همه پول‌های فیاته . یعنی معنی ثبات قیمت، یه چیز کاملا نسبیه ،مثلا استیبل کوین‌های دلاری، فقط نسبت به دلار ارزش ثابتی دارن اما اگر قیمت دلار نسبت به بقیه ارزهای ملی تغییر کنه ،قیمت استیبل کوینها هم به همون نسبت تغییر میکنه. همینطور استیبل کوینها با پشتوانه دارایی (مثل طلا) و یا استیبل کوین‌های جفت‌شده با ارزهای دیجیتال(مثل WBTC ) ، ارزشی برابر با واحدهای پشتوانه خودشون دارن که لزوماً به‌معنی ارزش دلاری ثابت نیست.
انواع استیبل کوین
استیبل کوینها باتوجه به نحوه عملکردشون به ۵ دسته کلی تقسیم میشن. بعضی از اونا از ارزهای فیات به عنوان پشتوانه استفاده می‌کند؛ پشتوانه بعضی از اونا دارایی‌هایی مثل طلاست؛ ثبات قیمت بعضی از اونا به پشتوانه ارزهای دیجیتال دیگه تأمین میشه و بعضی از اونا از الگوریتم‌هایی مخصوص برای حفظ ثبات قیمت استفاده می‌کنن. بعضی از استیبل کوینها مثل توکن‌های رپد (Wrapped tokens) هم کلا قیمت ثابتی ندارن و قیمت اونا وابسته به ارز دیجیتال پشتوانه اونا (مثل بیت کوین یا اتر) هستش.
استیبل کوین با پشتوانه پول ملی
استیبل کوینها با پشتوانه فیات، همیشه ارزشششون معادل واحدهای فیات هستش؛ اینطوری که در ازای عرضه هر کوین جدید به بازار، یک واحد از ارز فیات به خزانه این استیبل کوین اضافه میشه.
استیبل کوینها با پشتوانه ارزهای فیاتی مثل دلار آمریکا، یورو و ین، اولین و ساده‌ترین استیبل کوینها هستن که به نسبت یک‌به‌یک پشتیبانی میشن، تا وقتی که ارزش ارز اصلی و پایه ثابت بمونه، استیبل کوین ارزش خودش رو حفظ میکنه.در واقع اونا اعتبارشون رو از اعتبار صادرکننده ارز فیات وام می‌گیرن پس این بانک مرکزی کشوره که از ارزش اونا محافظت میکنه.
تتر (USDT) به ارزش بازار ۶۲.۲ میلیارد دلاری (در زمان نوشتن این مطلب)، با اختلاف زیاد بزرگ‌ترین استیبل کوین با پشتوانه فیات به حساب میاد. استیبل کوین‌های معروف دیگه مثل یواس‌دی‌کوین (USDC) برای شرکت‌های سیرکل (Circle) و کوین بیس به ارزش ۲۳ میلیارد دلار ، بایننس یواس‌دی (BUSD) با ۹.۶ میلیارد دلار و دای (DAI) با ۴.۸ میلیارد دلار ارزش ، در رده‌های بعدی قرار می‌گیرن.
تتر برای مدت‌ها ادعا می کرد که به‌صورت ۱۰۰ درصدی با دلار آمریکا پشتیبانی میشه؛ اما بعد ازاینکه دادستان عمومی نیویورک از تتر شکایت کرد، معلوم شد که ۲۶ درصد از این تترها، بدهی‌های صرافی بیت‌فینکس به تتر هستش (بیت‌فینکس شرکت خواهر تتر به حساب میاد). تتر اخیراً اعلام کرده که حدود ۳ درصد از ذخایر نقدیش پول نقد هستش.
استیبل کوین با پشتوانه دارایی
استیبل کوینی که با دارایی پشتیبانی میشه، شبیه به نوع با پشتوانه فیاته؛ با این تفاوت که دارایی‌های فیزیکی مثل طلا را به‌عنوان پشتوانه نگهداری میکنه.
بعضی از استیبل کوینها با پشتوانه دارایی هم وجود دارن که با فلزات با ارزش و یا حتی با املاک و مستغلات سوئیس پشتیبانی میشن. معمولا این دسته از استیبل کوینها با یه مقدار مشخصی از کالا در ارتباطن ، تو یه مکان شناخته‌شده ذخیره میشن و بیشتر وقتا تحت کنترل حسابرسی‌های معتبر بین‌المللی قرار می‌گیرن؛ چیزی که تتر مدت‌ها از اون اجتناب می‌کرد.
یکی از نمونه‌های مشهور استیبل کوین با پشتوانه دارایی، تتر گلد (XAUT) هستش که از طرف شرکت تتر عرضه شده. هر واحد تتر گلد برابر با یک اونس طلای لندنه.
نمونه‌های دیگه از استیبل کوین‌های با پشتوانه دارایی میشه پکس گلد (Pax Gold) و دیجیکس گلد (Digix Gold) رو نام برد .
پکس گلد یک توکن ERC۲۰ هستش که چارلز کاسکاریلا (Charles Cascarilla)، مدیرعامل پکسوس اون درس کرده. این توکن با یه تروی اونس طلای خالص لندن پشتیبانی میشه. این حجم طلا تو انبار شرکت برینک (Brink) تو لندن که تایید شده از انجمن بازار شمش لندنه (LMBA) ، نگهداری می‌شود. کسایی که پکس گلد دارن میتونن هرموقع که بخوان، توکن‌هاشون رو معامله کنن و در ازای اونا طلای واقعی بگیرن.
دیجیکس گلد هم معادل با یک گرم طلای خالص ۹۹.۹۹ درصده که در سنگاپور ذخیره شده که هر سه ماه یه بار حسابرسی میشه.
استیبل کوین با پشتوانه ارز دیجیتال
استیبل کوینهایی که با ارز دیجیتال پشتیبانی میشن شامل یک یا چندتا ارز دیجیتال هستن. و چون ارزهای دیجیتال خودشون بی‌ثباتن، این استیبل کوینها وام‌هایی با وثیقه خیلی زیادی ارائه می‌دهند و از وام‌گیرنده ها میخوان توکن‌هاشون رو تو قراردادهای هوشمند قفل کنن.
در صورتی که ارزش وثیقه بیش از حد کاهش پیدا کنه، توکن‌های وثیقه نقد میشن تا از ضررهای بیشتر جلوگیری کنن.
یکی از معروف‌ترین استیبل کوین‌های با پشتوانه ارز دیجیتال، دای (DAI) هستش که ارزشش برابر با دلار یک دلار و متعلق به یه پلتفرم به اسم میکردائو (MakerDAO) .
دای یک استیبل کوین غیرمتمرکز هستش که برای استفاده از اون نیازی به اعتماد به هیچ نهاد ثالثی نیستش. برعکس باقی ارزهای دیجیتال باثبات که قیمتشون با پشتوانه فیات سپرده‌گذاری‌شده در بانک ثابت می‌مومنه، قیمت دای با وثیقه‌گذاری یه ارز دیجیتال مثل اتریوم در یک قرارداد هوشمند به‌اسم «صندوق سپرده‌گذاری» ثابت نگه داشته میشه.
برای تولید کردن دای، اون شخص باید ارز دیجیتال خودش رو تو یه «صندوق سپرده‌گذاری» یا «Vault» واریز کنه. به این صندوق «Collateralized Debt Position» و یا به اختصار «CDP» می گن. اوایل برای وثیقه‌گذاری تو این صندوق فقط از اتر استفاده می‌شد؛ اما در حالا از بعضی ارزهای دیجیتال دیگه مثلBAT هم می شه برای وثیقه‌گذاری استفاده کرد.
استیبل کوین الگوریتمی
چیزی که استیبل کوین‌های الگوریتمی را از بقیه استیبل کوینها جدا میکنه، بی‌پشتوانه بودن اوناس. در واقع استیبل کوین‌های الگوریتمی که ارزش اونا به‌وسیله الگوریتم‌های ویژه و قراردادهای هوشمند کنترل میشه پیچیده‌ترین نوع استیبل کوینها هستن. این الگوریتم‌ها به‌طور خودکار عرضه توکن رو تو بازار، افزایش یا کاهش میدن تا از این طریق بتونن قیمت توکن را با ارز فیاتی که در نظ دارن یکی نگه دارن.
اگر با پایین اومدن دلار، یورو و بقیه ارزهای دیجیتال ارزش استیبل کوینا هم شروع به کم شدن کنه، توکن به وسیله الگوریتم هاز گردش خارج میشن. اگر ارزش استیبل کوین بیشتر از ارز فیات بشه، قیمت استیبل کوینها را با اضافه کردن استیبل کوین های جدید ، ثابت نگه داردتا عرضه و تقاضا یکی بشه.
استیبل کوین‌های بلاک چین ترا(Terra) یکی ازمعروف ترین استیبل کوین‌های الگوریتمی بازار ارزهای دیجیتال هستن. پروتکل ترا، با تعدادی از استیبل کوین‌های جفت‌شده با ارزهای محبوبی مثل دلار، یورو، ین ژاپن و وون کره جنوبی را عرضه شده . برای حفظ ارزش استیبل کوینها، این پروتکل از توکن حاکمیتی بومی خودش به اسم لونا (LUNA) استفاده میکنه.
در نتیجه ، کاربرای ترا تو کل دنیا، می‌توانند با پرداخت یه کارمزد خیلی کم و تو کم ترین زمان ، استیبل کوین‌های معادل ارزهای بین‌المللی را با مبادله کنن و یا برای پرداخت، از آنها استفاده کنن.
پروتکل ترا برای اینکه بتونه ارزش استیبل کوینها رو ثابت نگه داره ، میاد از مکانیسم ضرب و سوزاوندن توکن‌های دوگانه استفاده میکنه. یعنی چی ؟ یعنی مثلا میاد اگه ا قیمت استیبل کوین UST از قیمت دلار انحراف داشت ، به کسایی UST و LUNA دارن اجازه میده که این دو تا ارز رو در ازای قیمت ۱ دلار برای هر UST، با سیستم مبادله کننن.
اینطوری،اگه یه زمانی ارزش UST کمتر از یه دلار بشه (یعنی تقاضا کمتر از عرضه باشه)، کسایی که UST دارن میتونن از آربیتراژ پروتکل ترا استفاده کنن یعنی بیان هر توکن UST بسوزوننو معادل ۱ دلار توکن لونا از سیستم بگیرن. حالا اگه قیمت UST بیشتر از یک دلار بشه (یعنی وقتی تقاضا بیش تر از عرضه باشه)، دارندهای لونا میتونن توکن‌هاشون رو بسوزوننو معادل قیمت دلاری اون، توکن UST بگیرن.
پس پروتکل ترا با دادن توکن موقع بالا رفت قیمت و سوزاندن توکن در موقع پایین اومدن قیمت، ارزش استیبل کوین‌هاش رو حفظ می کنه.
رپد توکن‌ها
توکن رپد (Wrapped Token) یه ارز دیجیتاله که یه ارز دیجیتال دیگه پشتوانشه.
اصطلاح رپد یعنی «پوششی» پس میشه این برداشت رو داشت که تو پوشش یه توکن یا کوین دیگه قرار گرفته. یعنی، واحدهای یه ارز دیجیتال تو یه آدرس مخصوص نگه داری میشن و به‌ازای اونا به صورت خودکار تو یه شبکه دیگه، توکن رپد ایجاد میشه.
رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin) یکی از معروف ترین رپداست که اولین بار روی شبکه اتریوم عرضه شد. هر توکن رپد بیت کوین با یه واحد بیت کوین پشتیبانی میشه پس قیمت هر واحد اون با هر واحد بیت کوین یکیه.
نمیشه به طور مستقیم از بیت کوین تو تراکنش‌های اتریوم و برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده کرد چون که شبکه بیت کوین و اتریوم مجزا هستن پس توکن رپد بیت کوین میاد به کسایی که بخوان با بیت کوین تو شبکه اتریوم فعالیت کنن کمک میکنه.
بین استیبل کوینهایی که درموردشون صحبت کردیم، دوتا دسته اول (یعنی استیبل کوین‌های که پشتوانشون فیات و داراییه)، استیبل کوین‌های متمرکزن چون یه دونه یا چندتا سازمان متمرکز داره اونارو کنترل و اداره میکنه . سه تا دسته بعدی (یعنی استیبل کوینهایی که پشتوانشون ارز دیجیتال، استیبل کوین‌های الگوریتمی و رپد توکن‌هاست) غیرمتمرکز یا نیمه‌متمرکزن ، چون با یه شبکه بلاک چینی غیرمتمرکز مثله اتریوم کار می‌کنن معمولا واسطه بینشون نقشی نداره.
کاربردهای استیبل کوینها
در ادامه مطلب درمورد کاربرد استیبل کوین ها با هم صحبت میکنیم.
بهبود عملکرد صرافی های ارز دیجیتال
بهبود عملکرد صرافی های ارز دیجیتال به علت سخت‌گیری در قانون‌گذاری، تعداد محدودی از صرافی‌های ارز دیجیتال، از ارزهای فیات پشتیبانی می‌کنن. استفاده از ارز دیجیتال باثبات به صرافی‌ها کمک میکنه که این مشکل را حل کنن و از جفت ارزهای کریپتو- فیات رو ارایه بدن.
- استفاده روزمره
می شه از استیبل کوین ها مثل ارزهای فیات رایج به صورت روزمره استفاده کرد. با این فرق که که استیبل کوین ها ویژگیه ارزهای دیجیتال روهم دارن. این امکان وجود داره که در آینده بشه از ارزهای دیجیتال برای پرداخت تلفن یا موقع خرید و.. استفاده کرد.
- محافظت از سرمایه در برابر سقوط ارزش ارز ملی
یکی از راه های حفظ سرمایه مردم در شرایطی که پول اون کشور ارزشش رو از دست بده تبدیل سرمایه به ارزهای دیجیتاله ولی چون این ارزها ثبات نداره بهترین گذینه همین استیبل کوین هاست.
- پرداخت‌ها و حواله‌های بین‌المللی
از استیبل کوینها میشه خیلی راحت برای پرداخت‌ها و حواله‌های برون‌مرزی استفاده کرد؛ بدون اینکه نیاز باشه ارزهای دیجیتال رو مرتب به هم تبدیل کنیم و کلی پول کارمزد بدیم.
این کار میتونه کمک زیادی به استاتاپ ها و شرکت تو معاملات بین المللیشون بکنه . این روش یکی از راهایی که برای افرادی که مهاجرت کردن و یا در کشورهای دیگه کار می کنن و میخوان برای خانوادشون پول بفرستن.
خطرات و محدودیت‌های استیبل کوینها
با همه مزیت‌هایی که برای استیبل‌کوین‌ها بگفتیم، این ارزهای دیجیتال، به‌خاطر ماهیت خاص و کاربرد گسترده‌ای که داره، یه سری محدودیت و خطرهم داره.
- تمرکزگرایی در دنیای غیرمتمرکز‌ها
استیبل کوینهایی ک پشتوانشون ارزهای فیات و دارایی‌هاس (که یکی از پرطرفدارترین استیبل کوینها هستن)، همچنان با ارزش‌های تودنیای بلاک چین انتظار میره فاصله دارن. این ارزها به وسیله نهاد‌های متمرکز ،کنترل و عرضه میشن پس استیبل کوینها تا زمانی ارزش دارن که ما بهشون اعتماد داریم ، تنها راهی که وجود داره برای حل کردن مشکل اعتماد به این ارگان ها ، رسیدگیه یه نهاد ثالثه که این موردم با ذات تمرکززدایی و حذف واسطه‌ها تضاد داره.
- مشکلات پیش‌بینی نشده در پروتکل‌ها
برای بعضی از استیبل‌کوین‌های الگوریتمی،یه سری مشکلات پیش‌بینی نشده تو بازار پیش میاد. دلیلشم اینه که، این استیبل کوینها، فقط برای شرایط و احساسات عادی بازار طراحی شدن. مثلا، استیبل کوین فِی (FEI) که قرار بود بدون پشتوانه دلاری (مانند تتر) و بدون پشتوانه ارز دیجیتال (مانند دای) و فقط از طریق استخر نقدینگی جفت‌ارز فِی/اتر قیمت خودش رو تا نزدیک یک دلار ثابت نگه داره، همون اول کار به نیم دلار سقوط کرد.
- نقدشوندگی کم در برابر دارایی
این مشکل، برای استیبل کوین‌هایه که با دارایی‌ها پشتیبانی میشن. فرض کنی کوینی داری که پشتوانش طلاست و می‌خوای اونو نقد کنی. انجام این کار کلی زمان میبره و حتی ممکنه لازم باشه. به کشوری سفر کنی که صندوق وثیقه‌گذاری شده تو اون هستش و واسه انجام این کار باید کلی هزینه‌های کنی.
- قانون‌گذاری سختگیرانه
استیبل کوینها بسته به روش استفاده و اینکه چه کساییاز اونا استفاده می‌کنن، میتونن از نظر قانونی جنجال‌برانگیز باشن. موقعی که بانکدارها و مقامات قانونی از استیبل کوینها به‌عنوان یه ابزار مفید نام می‌بردن، اما ظرفیت بعضی ازین توکن‌ها برای رقابت با ارزهای ملی، قانون‌گذارارو تو این زمینه خیلی نگران کرده. مثلا پروژه استیبل کوین فیسبوک (با اسم قبلی لیبرا و اسم جدید دییم) سختی‌ها و موانع یه استیبل کوین با ۲.۳ میلیارد نشون میده.
